http://www.kcd-ngo.org/Place_and_People.html
Địa phương và Con người
Nơi thực hiện dự án
Prek Chrey[1] hoặc Preak Chreay (tiếng Khmer: ព្រែកជ្រៃ) là một xã (ឃុំ - khum) thuộc huyện Koh Thum, tỉnh Kandal, Campuchia.
Các làng (ភូមិ - phum) (hoặc ấp) trong xã: Chrouy Snao ជ្រោយស្នោ, Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ, Pak Nam ប៉ាកណាម, Khnar Tangyu ខ្នារតាំងយូ.
13 nghìn người dân đang sôngs tại xã Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ (xã Rạch Cây Sung), huyện Koh Thom កោះធំ (huyện Cù Lao Lớn), tỉnh Kandal កណ្ដាល (tỉnh Trung Tâm), dọc theo sông Hậu (Bassac) và giáp biên giới Việt Nam. Người dân tộc Khmer, người Khmer lai Việt, người Campuchia gốc Việt và người Việt Nam cùng sống chung tại đây. Khu vực màu xanh lá cây mô tả khu vực xã Prek Chrey, nơi thực hiện dự án KDC.
Ấp Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ và ấp Khnar Tang Yu ខ្នារតាំងយូ (ấp Mương Vú).
Khu vực này bị "nước ngập" suốt 3-5 tháng vào giữa tháng 7 tới giữa tháng 11, lúc đó sẽ chỉ có vài con đường cao hơn mực nước. Người Khmer sống chủ yếu ở "Nội Prek Chrey" (xóm Prek Chrey phía trong): khoảng 300 hộ gia đình. Phần đông các hộ gia đình sống dọc theo sông Hậu là người dân tộc Kinh (Việt), chỉ khoảng 5% là người Khmer hoặc Khmer lai Việt.
Người Khmer và người Kinh tại ấp Prek Chrey và ấp Khnar Tang Yu
Người Khmer
Người Khmer cảm thấy bị tổn thương khi cho rằng người Kinh làm ruộng và buôn bán thành công hơn họ. Để giải quyết vấn đề này, KDC đã bắt đầu làm việc với một nhóm nhỏ dân làng người Khmer để họ có thể nâng cao cuộc sống thông qua nỗ lực của chính họ.
Đa số người Khmer sống tại khu vực gọi là Nội Prek Chrey (xóm Prek Chrey phía trong), chỗ không có người Kinh sinh sống (xem bản đồ phía trên). Đa phần họ làm ruộng (và đánh bắt cá vào mùa nước nổi) và ít có người buôn bán hoặc làm nghề may mặc quần áo bên bờ sông Hậu.
Nội Prek Chrey, nơi đa số người Khmer sinh sống
Tại khu vực Ngoại Prek Chrey (xóm Prek Chrey phía ngoài), khá ít gia đình người Khmer hoặc Khmer lai Việt sống chung với người Kinh.
Tại ấp Khnar Tang Yu cũng vậy, ít có gia đình người Khmer sống chung với người Kinh.
- Khnar (ខ្នារ): bàu nước, Tangyu (តាំងយូ): cây dù. Người Việt thường gọi làng này là ấp Mương Vú.
- Pak Nam ប៉ាកណាម nghĩa là "cửa sông lớn và cạn". Người Việt hay gọi địa danh nay là Bắc Nam, dẫn đến một số địa danh khác như cù lao Bắc Nam, chùa Bắc Nam, xứ Bắc Nam.
- Prek (ព្រែក): rạch, lạch nhỏ. Chrey (ជ្រៃ): cây sung.
Liên quan tới giáo dục, hầu hết trẻ em Khmer trong độ tuổi đến trường đều đăng kí đi học, nhưng chỉ có một nửa trong đó thực sự tới trường và rất nhiều em không học xong hết tiểu học. Lý do gia đình các em cần các em làm việc nhà khi cha mẹ đi làm ruộng. Sự thay đổi gần đây là do tình hình kinh tế xấu: thanh niên mất việc trong nghề may mặc và bị thay thế bởi trẻ em trong nhà do giá thuê thấp hơn.
Đó là lý do tại sao KDC làm việc với vấn đề Quyền Trẻ em với các nhóm thiếu nhi. Bên cạnh đó, KDC nhận được sự hỗ trợ từ Đại sứ quán Nhật Bản để sửa chữa trường học ở xã Prek Chrey, nâng cao cơ sở dạy học để tăng thêm trẻ em đi học.
Người Kinh
Dân tộc Kinh ở xã Prek Chrey đa phần làm nghề đánh bắt cá và làm ruộng. Họ có thể chia làm ba nhóm. Khoảng 1/3 là người Kinh có quốc tịch Campuchia (có quyền bầu cử và sở hữu đất).
Nhóm thứ 2 là người Kinh đến từ Việt Nam (có quốc tịch Việt Nam) và họ không có quyền mua đất: đa số họ thuê đất để làm ruộng hoặc buôn bán nhỏ lẻ. Kinh tế của họ hoàn toàn dựa vào buôn bán với Việt Nam.
Nhóm thứ 3 là người Kinh không có quốc tịch. Những biến cố trước, trong và sau thời kì Khmer Đổ khiến họ trở thành người tị nạn không chính thức và con cái họ không được hưởng quyền lợi như người Campuchia.
Nhà của người Kinh ở Ngoại Prek Chrey trong mùa lũ
Nhóm thứ 2 và 3 được phép sống trên lãnh thổ Campuchia là nhờ có sự cấp phép nhà ở do chính quyền địa phương Campuchia cấp.
Người Kinh ở Prek Chrey được cho là giàu hơn người Khmer, mặc dù KDC không thể tìm ra sự khác nhau trong tiêu chuẩn sinh sống của 2 cộng đồng này. Sự khác biệt lớn nhất chính là giữa dân cư Prek Chrey và sự thịnh vượng của người Kinh láng giềng sống bên phía Việt Nam.
Về giáo dục, trường lớp ở nước láng giềng Việt Nam tốt hơn phía Prek Chrey. Đó là lý do vì sao kể cả có rất ít người Kinh ở Prek Chrey biết tiếng Khmer nhưng những người này vẫn cho con em đi học ở Việt Nam.
Liên quan tới cơ hội học tập, trẻ em trong nhóm thứ 2 (có quốc tịch Việt Nam) được miễn học phí ở Việt Nam.
Do không có giấy khai sinh Việt Nam, trẻ em nhóm 1 và 3 phải trả học phí nếu học ở Việt Nam. Do đó những em thuộc hộ nghèo không thể đi học, các em còn không biết cả tiếng Khmer, nên cũng không thể đi học ở trường của Campuchia. Chính sách của KDC do đó phải khuyến khích các em người Kinh ở Prek Chrey học tiếng Khmer.
Sông Hậu: bên trái là ấp Khnar Tang Yu (ấp Mương Vú), bên phải là xã Khánh An của Việt Nam.
http://www.kcd-ngo.org/Place_and_People.html
## Địa phương và Con người
### Nơi thực hiện dự án
> Prek Chrey[1] hoặc Preak Chreay (tiếng Khmer: ព្រែកជ្រៃ) là một xã (ឃុំ - khum) thuộc huyện Koh Thum, tỉnh Kandal, Campuchia.
Các làng (ភូមិ - phum) (hoặc ấp) trong xã: Chrouy Snao ជ្រោយស្នោ, Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ, Pak Nam ប៉ាកណាម, Khnar Tangyu ខ្នារតាំងយូ.
13 nghìn người dân đang sôngs tại xã Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ (xã Rạch Cây Sung), huyện Koh Thom កោះធំ (huyện Cù Lao Lớn), tỉnh Kandal កណ្ដាល (tỉnh Trung Tâm), dọc theo sông Hậu (Bassac) và giáp biên giới Việt Nam. Người dân tộc Khmer, người Khmer lai Việt, người Campuchia gốc Việt và người Việt Nam cùng sống chung tại đây. Khu vực màu xanh lá cây mô tả khu vực xã Prek Chrey, nơi thực hiện dự án KDC.
Ấp Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ và ấp Khnar Tang Yu ខ្នារតាំងយូ (ấp Mương Vú).
Khu vực này bị "nước ngập" suốt 3-5 tháng vào giữa tháng 7 tới giữa tháng 11, lúc đó sẽ chỉ có vài con đường cao hơn mực nước. Người Khmer sống chủ yếu ở "Nội Prek Chrey" (xóm Prek Chrey phía trong): khoảng 300 hộ gia đình. Phần đông các hộ gia đình sống dọc theo sông Hậu là người dân tộc Kinh (Việt), chỉ khoảng 5% là người Khmer hoặc Khmer lai Việt.
### Người Khmer và người Kinh tại ấp Prek Chrey và ấp Khnar Tang Yu
#### Người Khmer
Người Khmer cảm thấy bị tổn thương khi cho rằng người Kinh làm ruộng và buôn bán thành công hơn họ. Để giải quyết vấn đề này, KDC đã bắt đầu làm việc với một nhóm nhỏ dân làng người Khmer để họ có thể nâng cao cuộc sống thông qua nỗ lực của chính họ.
Đa số người Khmer sống tại khu vực gọi là Nội Prek Chrey (xóm Prek Chrey phía trong), chỗ không có người Kinh sinh sống (xem bản đồ phía trên). Đa phần họ làm ruộng (và đánh bắt cá vào mùa nước nổi) và ít có người buôn bán hoặc làm nghề may mặc quần áo bên bờ sông Hậu.
Nội Prek Chrey, nơi đa số người Khmer sinh sống
Tại khu vực Ngoại Prek Chrey (xóm Prek Chrey phía ngoài), khá ít gia đình người Khmer hoặc Khmer lai Việt sống chung với người Kinh.
Tại ấp Khnar Tang Yu cũng vậy, ít có gia đình người Khmer sống chung với người Kinh.
> - Khnar (ខ្នារ): bàu nước, Tangyu (តាំងយូ): cây dù. Người Việt thường gọi làng này là ấp Mương Vú.
- Pak Nam ប៉ាកណាម nghĩa là "cửa sông lớn và cạn". Người Việt hay gọi địa danh nay là Bắc Nam, dẫn đến một số địa danh khác như cù lao Bắc Nam, chùa Bắc Nam, xứ Bắc Nam.
- Prek (ព្រែក): rạch, lạch nhỏ. Chrey (ជ្រៃ): cây sung.
Liên quan tới **giáo dục**, hầu hết trẻ em Khmer trong độ tuổi đến trường đều đăng kí đi học, nhưng chỉ có một nửa trong đó thực sự tới trường và rất nhiều em không học xong hết tiểu học. Lý do gia đình các em cần các em làm việc nhà khi cha mẹ đi làm ruộng. Sự thay đổi gần đây là do tình hình kinh tế xấu: thanh niên mất việc trong nghề may mặc và bị thay thế bởi trẻ em trong nhà do giá thuê thấp hơn.
Đó là lý do tại sao KDC làm việc với vấn đề Quyền Trẻ em với các nhóm thiếu nhi. Bên cạnh đó, KDC nhận được sự hỗ trợ từ Đại sứ quán Nhật Bản để sửa chữa trường học ở xã Prek Chrey, nâng cao cơ sở dạy học để tăng thêm trẻ em đi học.
#### Người Kinh
Dân tộc Kinh ở xã Prek Chrey đa phần làm nghề đánh bắt cá và làm ruộng. Họ có thể chia làm ba nhóm. Khoảng 1/3 là người Kinh có quốc tịch Campuchia (có quyền bầu cử và sở hữu đất).
Nhóm thứ 2 là người Kinh đến từ Việt Nam (có quốc tịch Việt Nam) và họ không có quyền mua đất: đa số họ thuê đất để làm ruộng hoặc buôn bán nhỏ lẻ. Kinh tế của họ hoàn toàn dựa vào buôn bán với Việt Nam.
Nhóm thứ 3 là người Kinh không có quốc tịch. Những biến cố trước, trong và sau thời kì Khmer Đổ khiến họ trở thành người tị nạn không chính thức và con cái họ không được hưởng quyền lợi như người Campuchia.
Nhà của người Kinh ở Ngoại Prek Chrey trong mùa lũ
Nhóm thứ 2 và 3 được phép sống trên lãnh thổ Campuchia là nhờ có sự cấp phép nhà ở do chính quyền địa phương Campuchia cấp.
Người Kinh ở Prek Chrey được cho là giàu hơn người Khmer, mặc dù KDC không thể tìm ra sự khác nhau trong tiêu chuẩn sinh sống của 2 cộng đồng này. Sự khác biệt lớn nhất chính là giữa dân cư Prek Chrey và sự thịnh vượng của người Kinh láng giềng sống bên phía Việt Nam.
Về **giáo dục**, trường lớp ở nước láng giềng Việt Nam tốt hơn phía Prek Chrey. Đó là lý do vì sao kể cả có rất ít người Kinh ở Prek Chrey biết tiếng Khmer nhưng những người này vẫn cho con em đi học ở Việt Nam.
Liên quan tới cơ hội học tập, trẻ em trong nhóm thứ 2 (có quốc tịch Việt Nam) được miễn học phí ở Việt Nam.
Do không có giấy khai sinh Việt Nam, trẻ em nhóm 1 và 3 phải trả học phí nếu học ở Việt Nam. Do đó những em thuộc hộ nghèo không thể đi học, các em còn không biết cả tiếng Khmer, nên cũng không thể đi học ở trường của Campuchia. Chính sách của KDC do đó phải **khuyến khích các em người Kinh ở Prek Chrey học tiếng Khmer.**
Sông Hậu: bên trái là ấp Khnar Tang Yu (ấp Mương Vú), bên phải là xã Khánh An của Việt Nam.
[xã Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ (xã Rạch Cây Sung), huyện Koh Thom កោះធំ (huyện Cù Lao Lớn), tỉnh Kandal កណ្ដាល (tỉnh Trung Tâm)](https://i.imgur.com/4xrkXGn.jpg)
[xã Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ (xã Rạch Cây Sung), huyện Koh Thom កោះធំ (huyện Cù Lao Lớn), tỉnh Kandal កណ្ដាល (tỉnh Trung Tâm)](https://i.imgur.com/exyNKG2.jpg)
[xã Prek Chrey ព្រែកជ្រៃ (xã Rạch Cây Sung), huyện Koh Thom កោះធំ (huyện Cù Lao Lớn), tỉnh Kandal កណ្ដាល (tỉnh Trung Tâm)](https://i.imgur.com/tLtMEsJ.jpg)
