Nguồn gốc một số địa danh ở Nam Bộ - giải thích theo tiếng Khmer

Nguồn gốc địa danh Long Phú

Long Phú là một huyện của tỉnh Sóc Trăng, Việt Nam.

Ca khúc Du Kích Long Phú
http://mp3.zing.vn/bai-hat/Du-Kich-Long-Phu-Cao-Minh/ZWZBWIA8.html

Chữ Hán, 隆富 Long Phú:

• 隆 Long: đầy đủ, hưng thịnh, lớn, tốt đẹp
• 富 Phú : giàu có

Người Khmer gọi Long Phú là អណ្ដូងទឹក / Ândong Tœ̆k /, tức cái giếng nước.

• អណ្ដូង ( n ) [ʔɑndooŋ] : cái giếng, hầm mỏ
• ទឹក ( n ) [tɨk] : nước

Tranh vẽ giếng nước ở Ấn Độ (blogspot.com)

Nguồn gốc địa danh Bình Minh

Bình Minh là một Thị xã thuộc tỉnh Vĩnh Long, Việt Nam.

Bình minh theo nghĩa tiếng Việt (hoặc Hán-Việt) là thời điểm sáng sớm, lúc Mặt Trời mới mọc.

Người Khmer gọi địa danh Bình Minh là អង្គុលី / Ângkŭli /, ngón tay.

• អង្គុលី ( n ) [ʔɑŋkuʔlii] : ngón tay, đơn vị đo chiều dài tính theo chiều dài ngón tay, cũng có thể là ngón tay út.

Tiếng Phạn (Sanskrit) gọi inch - một loại đơn vị đo theo chiều dài ngón tay - là angulam inch hoặc anguli finger. Tiếng Tamil cũng gọi inch là அங்குலம் angulam, tức ngón tay.

Sự tích Phật giáo có nói đến truyện về người tên/biệt danh Anguli Mala (央掘魔羅 Ương Quật Ma La) hoặc Vô Não. Anguli: ngón tay, Mala: xâu chuỗi. Người Anguli Mala này giết người để lấy ngón tay làm xâu chuỗi.

Cảnh bình minh trên sông.

Sự tích Phật giáo Angulimala.

Nguồn gốc địa danh Mỹ Xuyên

Mỹ Xuyên là một huyện của tỉnh Sóc Trăng.

Chữ Hán: 美川 Mỹ Xuyên : dòng sông đẹp.

Tiếng Khmer gọi Mỹ Xuyên là / បាយឆៅ / Bay Chhau /, tức xứ Cơm Sống.

• បាយ ( n ) [baay] : cơm, thức ăn
• ឆៅ ( adj ) [cʰav] : sống, chưa chín

Tham khảo sự tích Bãi Xàu:

http://hoisuhoctphcm.com.vn/2013/12/thuong-cang-bai-xau-xua-va-nay/

Do rạch Bãi Xàu có từ lâu đời nên – cùng với cả vùng đất này – có rất nhiều tên gọi[3]. Trước năm 1757, vùng đất này còn thuộc Thủy Chân Lạp nên được gọi là “Bày-chau”, tiếng Việt phiên âm là “Bãi Xàu”. Truyện cổ Khmer kể về sự tích nàng Chanh vốn là cung phi của vua Thủy Chân Lạp, bị vua nghi oan cho quân lính đuổi bắt. Nàng giong thuyền chạy từ sông Hậu, theo rạch Bãi Xàu để chạy ra cửa biển Mĩ Thanh. Đến chỗ giáp nước (thị trấn Mĩ Xuyên ngày nay) nàng dừng lại nấu cơm nhưng cơm chưa kịp chín thì quan quân đã đuổi đến nơi, nàng phải bỏ nồi cơm sống mà chạy tiếp, giữa đường nàng vất hết tư trang, kể cả cái ống nhổ bằng vàng. Khi quan quân đuổi ra tới cửa biển thì nàng cùng đường, phải nhảy xuống sông tự tử. Từ đó sông này được gọi là vàm nàng Chanh, người Việt nói trại thành “Mĩ Thanh”. Chỗ nàng bỏ nồi cơm sống gọi là “Bày-chau” (nghĩa là [xứ] “cơm sống”), chỗ nàng vứt cái ống nhổ gọi là “Cần Tho” (ống nhổ), người Việt nói trại thành “Dù Tho”[4].

Cơm nấu bằng nồi đất.

Nguồn gốc địa danh Kiên Hải

Kiên Hải là một huyện đảo của tỉnh Kiên Giang nằm ngoài khơi vùng biển Tây Nam Việt Nam. Huyện Kiên Hải có 4 xã là Hòn Tre (trung tâm hành chính), Lại Sơn, An Sơn và quần đảo Nam Du.

Kiên Hải chữ Hán là 堅海 : kiên cường giữa biển cả.

Người Khmer gọi Kiên Hải là: ប្រជុំកោះ / Prâchŭm Kaôh /: quần đảo

• ប្រជុំ ( v ) [prɑcum] : tụ tập, nhóm hợp
• កោះ ( n ) [kɑh]: hòn đảo, cù lao

bản đồ huyện Kiên Hải

Nguồn gốc địa danh An Biên

An Biên là một huyện của Việt Nam, nằm trong tỉnh Kiên Giang (trước đó là tỉnh Rạch Giá). Huyện lỵ là thị trấn Thứ Ba.

An Biên chữ Hán là 安邊 hoặc 安边 : biên giới an bình

Người Khmer gọi An Biên là ព្រែកបី / Prêk Bei /: con kênh thứ 3

• ព្រែក ( n ) [prɛɛk] : kênh, rạch
• បី ( num ) [bəy]: số 3, thứ 3

Sông nước miền Tây - miệt thứ (inagrouptravel.com.vn)